вівторок, 12 липня 2011 р.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich



Filip Sulimierski. Slownik geograficzny Krolewstwa Polskiego i innych krajow slowianskich. Warszawa, 1880-1902.

    Tom VI, strona 782, Mszana.
    Mszana – ws, pow. grodecki, 12 klm. na pln.-wsch. od Grodka, 12 klm. na pld.-wsch. od sadu pow. w Janowie. Urz. poczt. w miejscu (Mszana kolo Bartatowa). Na pln. leza Malczyce i Wrocow, na wsch. Suchowola, na pld. Bartatow i Grodek, na zach. Powitno i Zaluze. Wies lezy w dorzeczu Dniestru. Na pln.-zach., na granicy Malczyc, rozlewa sie staw Malczycki (ob.) utworzony przez Wereszyce i zabiera wody z pln. strony obszaru. Z pld. czesci obszaru plyna male strugi do pot. Stawiska (al. Stawczanki), doplywu Szczerka. Zabudowania wiejskie leza w pln. stronie obszaru rozrzucone na nastepujace czesci: Bujana (al. Bojana) na zach. Karczmarowka, Pod lasem, Zastawy (al. Zastawem), Zbyska na pln.-wsch. od stawu malczyckiego, Zreby, folw. Fryderykowka, na zach., na pld. od Bojanej, gajowka Buda i karczma Nawygon. Cerkiew lezy na pln. od zabudowan, blizej stawu (303 m, znak triang.). Pln. czesc wsi przebiega kolej Karola Ludwika i ma tu stacya, odl. 16 klm. od Lwowa, w poblizu zach. granicy wsi, w czesci zwanej Bujana. Wlasn. wiek. ma roli ornej 199, lak i ogr. 132, pastw. 96, lasu 113; wlasn. mn. roli ornej 845, lak i ogr. 609, pastwisk. 336 mr. W r. 1880 bylo 1109 mk. W gminie, 25 na obsz. dwor. (miedzy nimi 292 obrz. rzym.-kat.). Par. rz.-kat. w Powitnie, gr.-kat. w miejscu, dek. grodecki, archidyec. lwowska. Do par. tej  nalezy Suchowola. We wsi jest cerkiew i szkola etat. jednokl.

    Karol Falkiewicz. Monografia powiatu Grodeckiego. Grodek, 1896.
    Strona 119, Mszana.
    Mszana. Wieś oddalona od Gródka 12 km, od Janowa 12 km. Obszar gminny wynosi 10.63 km,2 dworski 3-08 km.2 Ludności 1211; z tego 901 gr. kat, 282 rz. kat, 25 izrael., 3 innego wyznania. Chat 193. Parafia gr. kat. w miejscu, rz. kat. w Powitnie. Szkoła jednokl. z językiem  wykł. ruskim. Przysiółki: Bojana i Za stawem.
    Wieś leży na południowej krawędzi kotliny Malczyckiej. W miejscu stacya kolei Arc. Ludwika, Urząd pocztowy i posterunek Żandarmeryi. Chaty są przeważnie kurne, kryte słomą lub trzciną, dwustronne: po jednej stronie izba i kuchnia, zwana piekarnią, po drugiej komora. Chaty stawiane z zasady w położeniu od wschodu na zachód tak, że drzwi z sieni jedne wychodzą na południe, drugie na północ. Strój jak w całej tej okolicy: kożuch z kołnierzem lub sierak w zimie. Koszule noszą dziewczęta wyszywane na ramionach, kołnierzach i listewkach u rękawów; wyszywanie krzyżykowe weszło w użycie dopiero u dziewcząt, które ze szkoły wyszły. Wyszywanie u starszych nieznane. W ostatnich czasach perkal i barchan w stroju kobiecym zaczynają przeważać. Drzew owocowych dużo, szczególnie grusz i jabłoni, ale gatunek lichy. Pasiecznictwem zajmuje się tylko kilku gospodarzy, posiadających po parę pni, gdyż okolica, w stronie południowej bagnista, nie sprzyja tej gałęzi gospodarstwa. Tkaczy kilku tylko, chociaż len i konopie dobrze się udają; lecz przędziwo sprzedają, zadowalając się perkalem. Nabiał wywożą do Lwowa, lecz i ta gałąź nierozwinięta. Len sieją bardzo wczesny, tak zwany skoczeń, podobnie jak na przedmieściach gródeckich. Gleba przeważnie żytnia, jęczmień szczególnie dobrze się udaje, pszenicy bardzo mało sieją. Zarobku niemało dostarcza kolej. Nazwy pól: Łuh, Zbyska, Stawki, Zarwanica, Kierniczki, Dąbrowa, Zrąb i Bojana. Cerkiew zbudowana przez kasztelanową hr. Szeptycką; nagrobek fundatorki w cerkwi. Dawniej stało w tej gminie wojsko (już za czasów austryackich). Koszary i pomieszkania dla oficerów zakupił ówczesny właściciel obszaru dworskiego i jeden z tych budynków odstąpił na szkołę, założoną w r. 1855.